Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi to najstarsze maryjne święto.
*
Pragnienie wyakcentowania specjalnego wspomnienia Matki Bożej zrodziło się
w starożytności chrześcijańskiej. Kościół zachodni już w VII wieku wyznaczył
w tym celu dzień 1 stycznia. Od 1931 r. obchodzone było 11 października.
Reforma liturgiczna w roku 1969 podniosła je do rangi uroczystości nakazanych
i przeniosła na 1 stycznia. Wybrano bardzo stosowny, ósmy odzień oktawy Bożego
Narodzenia, aby po wyśpiewaniu hymnów dziękczynnych Wcielonemu Słowu,
złożyć odpowiedni hołd Jego świętej Rodzicielce.

Pierwszy dzień Nowego Roku to ósmy dzień od Narodzenia Jezusa.
Według prawa żydowskiego każdy chłopiec miał być tego dnia obrzezany.
W oktawę Bożego Narodzenia, dziękując Bogu za przyjście na świat Chrystusa,
Kościół obchodzi uroczystość ku czci Matki Bożej, przez którą spełniły się
obietnice dane całej ludzkości, związane z tajemnicą Odkupienia.
Tego dnia z wszystkich przymiotów Maryi czcimy szczególnie Jej Macierzyństwo.
Dziękujemy Jej także za to, że swą macierzyńską opieką otacza cały Lud Boży.

Poświęcenie Maryi pierwszego dnia rozpoczynającego się roku ma także inne znaczenie.
Matka Jezusa zostaje ukazana ludziom jako najdoskonalsze stworzenie,
a zarazem jako pierwsza z tych, którzy skorzystali z darów Chrystusa.

****************************************************************
Uroczystość Objawienia Pańskiego

6 stycznia

*

*
Objawienia Pańskie w Kościele katolickim ma rangę uroczystości liturgicznej.
Jest to chrześcijańskie święto mające uczcić objawienie się Boga człowiekowi,
obecność Boga w historii człowieka,
a także uzdolnienie człowieka do rozumowego poznania Boga.
Symbolem święta jest historia opisana w Ewangelii Mateusza,
według której Mędrcy ze Wschodu przybyli do Betlejem, aby oddać pokłon Jezusowi.
*
Objawienie Pańskie należy do pierwszych świąt, które uświęcił Kościół.
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa święto to wyznaczało początek roku liturgicznego.
W Kościele wschodnim znane już było w III wieku,
natomiast w Kościele obrządku zachodniego obchodzić je zaczęto od schyłku IV wieku.
Wtedy to dzień 6 stycznia stał się na zachodzie obecnym świętem „Trzech Króli”,
które interpretowane jest jako objawienie się Boga ludom nieżydowskim, pogańskim,
reprezentowanym przez Mędrców ze wschodu.

*

Według chrześcijan Objawienie Pańskie ma swoją symbolikę -
jest pokłonem przed Bogiem Wcielonym zarówno części świata pogan,
jak i ludzi z różnych warstw społecznych oraz narodowych w ogóle
(stąd dużo późniejsze przedstawienie Mędrców, jako trzech osób,
z których jedna jest czarna, druga młoda, a trzecia stara).
Wśród takiej rodziny ludzkiej narodził się Chrystus ze swą zbawczą misją,
a ona w swych przedstawicielach przybyła z różnych stron, aby złożyć mu hołd.
Dlatego w tradycji chrześcijańskiej jeden z magów jest czarnoskóry (od XIV w.).
Uniwersalność zbawienia, ponad wszelkimi podziałami, zaakcentowana jest
poprzez samą nazwę święta i jego wysoką rangę w Kościele powszechnym.
*
W tradycji polskiej Objawienie Pańskie nazywane jest potocznie świętem Trzech Króli.
Od przełomu XV/XVI w. w tym dniu święcono kadzidło i złoto.
Poświęcanym kadzidłem, którym była żywica z jałowca, okadzano domy i obejście,
co miało znaczenie symbolicznego zabezpieczenia go przed chorobami i nieszczęściami.
W tym samym celu poświęconym złotem dotykano całej szyi.
Po uroczystym obiedzie podawano ciasto z migdałem.
Ten, kto go odnalazł w swoim kawałku, zostawał "królem migdałowym".
Znany był też zwyczaj chodzenia dzieci z gwiazdą,
które pukając do domów, otrzymywały rogale, zwane "szczodrakami".
Śpiewano przy tym kolędy o Trzech Królach.
Przy kościołach stały stragany, sprzedawano kadzidło i kredę.

***************************************************************
Święto Chrztu Pańskiego

8 stycznia*

Święto Chrztu Pańskiego w liturgii Kościoła obchodzone jest w pierwszą niedzielę
po uroczystości Objawienia Pańskiego.
Kończy w Kościele okres Bożego Narodzenia i wprowadza w "czas zwykły w ciągu roku".
Objawia wierzącym Jezusa jako umiłowanego Syna Bożego,
posłanego przez Ojca w mocy Ducha Świętego dla zbawienia człowieka,
a także kieruje uwagę na rzeczywistość chrztu.

***

Ewangeliści opisujący Chrzest Jezusa zawracają uwagę trzy symboliczne elementy chrztu:
woda, Duch Święty i Głos z nieba.

W czasach Jezusa chrzest poprzez zanurzenie w wodzie praktykowali m.in. Esseńczycy.
Jan Chrzciciel nadał mu nowy wymiar. Chrzest Jana miał charakter inicjacji;
wprowadzał do wspólnoty oczekujących bliskiego przyjścia Mesjasza.
Poprzedzało go wyznanie grzechów, które pozostawiano w nurtach wody.
Człowiek obmyty wodą łączył się "z boskim źródłem życia".
Jezus również wszedł w nurty wody, biorąc na siebie grzech świata.
Jest nim ludzka słabość, nędza, a przede wszystkim prometejska pycha,
wskutek której człowiek sądzi, że może zająć miejsce Boga.

Drugim symbolem chrztu jest gołębica, która obrazuje Ducha Świętego.
Mamy tutaj odniesienie do Ducha, który unosił się nad pierwotnym chaosem, gdy Bóg
kształtował świat. Gołębica pojawia się również po potopie, gdy przynosi Noemu
radosną wiadomość o ustąpieniu wód, czyli końcu kary Bożej.
W poezji i Biblii gołębica symbolizuje miłość.
W czasie chrztu miłość Boża spłynęła na Jezusa, a poprzez Niego na cały świat.

Chrzest Jezusa jest również otwarciem nieba łaski i miłosierdzia Boga.
Bóg dał usłyszeć "swój głos". Przemówił do nas językiem miłości.
Słowa, które skierował do Syna: "Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie",
kieruje do każdego z nas. Pomimo naszych niewierności i odejść, niewłaściwych
grzesznych wyborów, kreowania własnych bogów i służenia im, On pozostaje wierny.
Ciągle na nowo "adoptuje nas" i zapewnia o swojej nieprzerwanej miłości.

***
Św. Jan Apostoł podaje miejsce, gdzie miał być ochrzczony Jezus:
"Działo się to w Betanii po drugiej stronie Jordanu, gdzie Jan udzielał chrztu".
Jako dawną Betanię Zajordańską wskazuje się dzisiejsze Chirbet el Medesz,
gdzie znajduje się potok, wpływający do Jordanu, mający wodę nawet w upalne lata.
Tu według biblistów miał się ukrywać kiedyś Eliasz.
Tu osiemset lat po nim miał wystąpić Jan Chrzciciel.
W pobliżu Jordan jest bardzo płytki, dlatego tędy prowadził szlak ze wschodu na zachód.
Wykorzystał tę dogodną sytuację brodu Jan Chrzciciel, aby zwiastować Mesjasza
i przygotować ludzi na jego przyjście.

*
Chrzest z rąk Jana Chrzciciela nie był sakrament chrztu, jakim jest Chrzest Święty
ustanowiony przez Syna Bożego. Jan chrzcił wodą, a Jezus chrzcił Duchem Świętym.
Chrzest, którego dokonywał w Jordanie prorok był symbolicznym aktem pokuty
i pragnienia oczyszczenia duchowego. Był znakiem przygotowania do pełnego przyjęcia
łaski Bożej, która przychodzi wraz ze Zbawicielem.

Chrzest Świety stanowi początkiem wtajemniczenia chrześcijańskiego, powtórne narodziny,
narodziny z "wody i Ducha Św.". Uwalnia człowieka z grzechu pierworodnego
oraz wszystkich grzechów osobistych(choć nie uwalnia od skłonności do grzechu).
Odnawia obraz i podobieństwo Boże w człowieku, włącza w nadprzyrodzone życie Trójcy
Świętej oraz we wspólnotę Kościoła.
Zanurzenie w wodzie tłumaczy się jako zanurzenie w śmierci Chrystusa i wynurzenie
do nowego życia. Powoduje tak silny związek z Bogiem, że nic, nawet utrata wiary,
nie może go usunąć.
Chrzest jest jednym z trzech sakramentów, które wyciskają tzw. charakter,
"pieczęcią" Ducha Świętego. Oznacza to, że tych sakramentów udziela się tylko raz
i nieodwołalnie. Oprócz chrztu są to bierzmowanie i sakrament święceń.
Chrzest jest podstawą wspólnoty między wszystkimi chrześcijanami,
także tymi, którzy nie są w pełnej jedności.

***************************************************************
Święto Nawrócenia św. Pawła

25 stycznia*

Bartolomé Esteban Murillo

*
Święto to upamiętnia wydarzenia spod Damaszku,
kiedy Szaweł z Tarsu - prześladowca chrześcijan
staje się Pawłem - apostołem głoszącym nauki Jezusa Chrystusa.

*

Oto jak Paweł sam opisuje moment swego nawrócenia:
"W drodze, gdy zbliżałem się do Damaszku, nagle około południa otoczyła mnie wielka
jasność z nieba. Upadłem na ziemię i posłyszałem głos, który mówił do mnie:
Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?. Kto jesteś, Panie? - odpowiedziałem.
Rzekł do mnie: Ja jestem Jezus Nazarejczyk, którego ty prześladujesz.
Towarzysze zaś moi widzieli światło, ale głosu, który do mnie mówił nie słyszeli.
Powiedziałem więc: Co mam czynić, Panie?. A Pan powiedział do mnie:
Wstań, idź do Damaszku, tam ci powiedzą wszystko, co masz czynić.
Ponieważ zaniewidziałem od blasku owego światła, przyszedłem do Damaszku prowadzony
za rękę przez moich towarzyszy. Niejaki Ananiasz, człowiek przestrzegający
wiernie Prawa, o którym wszyscy tamtejsi Żydzi wydawali dobre świadectwo,
przyszedł, przystąpił do mnie i powiedział: Szawle, bracie, przejrzyj!.
W tejże chwili spojrzałem na niego, on zaś powiedział:
Bóg naszych ojców wybrał cię, abyś poznał Jego wolę i ujrzał Sprawiedliwego,
i Jego własny głos usłyszał. Bo wobec wszystkich ludzi będziesz świadczył o tym,
co widziałeś i słyszałeś. Dlaczego teraz zwlekasz?
Ochrzcij się i obmyj z twoich grzechów, wzywając Jego imienia!.
A gdy wróciłem do Jerozolimy i modliłem się w świątyni, wpadłem w zachwycenie.
Ujrzałem Go: Spiesz się i szybko opuść Jerozolimę - powiedział do mnie -
gdyż nie przyjmą twego świadectwa o Mnie.
A ja odpowiedziałem: Panie, oni wiedzą, że zamykałem w więzieniach tych, którzy wierzą
w Ciebie, i biczowałem w synagogach, a kiedy przelewano krew Szczepana, Twego świadka,
byłem przy tym i zgadzałem się, i pilnowałem szat jego zabójcówť.
Idź - powiedział do mnie - bo Ja cię poślę daleko, do pogan."

*

Nawrócenie Szawła było nagłe, gwałtowne i całkowite, podobnie jak gwałtowny
i silny był jego charakter. Z tą samą energią i odwagą, z jakimi kiedyś niszczył Kościół,
przyszły Święty zaczyna głosić żydom i poganom, że Jezus jest Mesjaszem.
Chrystus sprawił, że w jednej chwili nienawiść Szawła przemieniła się w miłość.
Po krótkim pobycie na Pustyni Arabskiej Szaweł rozpoczyna głoszenie Ewangelii w Damaszku.
Następnie udaje się do Jerozolimy, gdzie poznaje św. Piotra Apostoła.
Między rokiem 45 a 49 odbywa pierwszą podróż misyjną.
Na Cyprze Szaweł nawraca prokonsula Pawła Sergiusza i od tego momentu nazywany
jest w Dziejach Apostolskich nie "Szaweł", ale "Paweł".
Później udaje się do Azji Mniejszej, do Koryntu, Efezu i innych greckich miast.
Obchodzi dalekie kraje, głosząc Chrystusa zmartwychwstałego.
Św. Paweł Apostoł pozostawił po sobie ogromną spuściznę duchową.
Jest autorem Listów do Rzymian, Koryntian, Galatów, Efezjan, Filipian, Kolosan,
Tesaloniczan, a także do Tymoteusza, Tytusa i Filemona.

**************************************************************
ŚWIĘTO OFIAROWANIA PAŃSKIEGO

2 lutego
*

**************************************************************
ZWIASTOWANIE PAŃSKIE
25 marca
*

Zwiastowanie Pańskie to objawienie się Marii Archanioła Gabriela
i jego zapowiedź narodzenia Jezusa Chrystusa, Syna Bożego.
*
Uroczystość liturgiczna Zwiastowania Pańskiego jest obchodzona
na 9 miesięcy przed uroczystością Bożego Narodzenia.
Początkowo (IV w.) nazywano ją „Świętem Najświętszej Dziewicy”.
Jest świętowana z radosnym uczuciem uwielbieniem i wdzięcznością względem Maryi
i Odkupiciela, bowiem przypomina nam wielką chwilę Wcielenia Syna Bożego.
*
Owo cudowne wydarzenie położyło kres wyczekiwaniu ludzkości na Mesjasza,
rozkrzewiło chwałę Bożą, sprawiło radość aniołów i zgotowało wybawienie człowieka.
Tajemnica ta jest niezmiernie ważna dla każdego człowieka, bo stanowi o ich odkupieniu.
W dniu tym to co zaprzepaściła poprzez swe nieposłuszeństwo Ewa,
to naprawiła i przywróciła nam Maryja, znowu możemy być blisko Boga.
*
Nasi pradziadowie bardzo czcili to święto, na odgłos dzwonów "Na Anioł Pański"
przerywano pracę, aby chwil kilka poświęcić skupieniu i modlitwie.
*
Święto to nosi jeszcze inne nazwy:
Matki Boskiej Otwornej, Zagrzewnej lub Ożywiającej.
Ludność wierzyła że tego dnia Matka Boska otwiera wiosnę, budząc przyrodę do życia.
Stąd powstały przysłowia:
>Na Zwiastowanie przybywaj bocianie<
>Na Zwiastowanie jaskółki się ukazują, ludziom wiosnę zwiastują<
>Kiedy na Zwiastowanie mgła w zaranie
choć słonko jasno wschodzi, znak niechybny powodzi<
>Jaki dzień Zwiastowania, taki sam Wielkiejnocy<

Źródło: Rok Boży w liturgii i tradycji Kościoła świętego (Wyd. św. Stanisława, 1932)
*************************************************************
WIELKANOC
*

Wielkanoc — to najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie
upamiętniające zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.
Od czasu soboru nicejskiego w roku 325
obchodzi się je w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca.
W chrześcijaństwie wprawdzie każda niedziela jest pamiątką zmartwychwstania
Chrystusa, ale Niedziela Zmartwychwstania jest z nich najbardziej uroczysta.

Wielka Niedziela jest pierwszym dniem wielkanocnego okresu świątecznego
zwanego Oktawą Wielkanocną. Okres Wielkanocny rozpoczyna się wigilią wielkanocną.
Czas wielkanocnej radości trwa w liturgii 50 dni
i kończy się niedzielą Zesłania Ducha Świętego.
W 40. dniu obchodzona jest uroczystość Wniebowstąpienia Pana Jezusa.

*
Z obchodami świąt wielkanocnych związanych jest wiele zwyczajów ludowych,
m. in. święcenie potraw w Wielką Sobotę, śniadanie wielkanocne w Niedzielę
Zmartwychwstania i śmigus-dyngus w Poniedziałek Wielkanocny.

Święcenie potraw w Wielką Sobotę

Tradycja błogosławieństwa żywności sięga VII wieku.
W Polsce swięcenie potraw w Wielką Sobotę niegdyś odbywało na dworach szlacheckich,
ponieważ poświęcone musiało być wszystko, co miało znaleźć się na świątecznym stole.
Zajmowało to proboszczom zbyt wiele czasu, wprowadzono więc zakaz
święcenia pokarmów w domach i zwyczaj ten przeniesiono do kościoła.
Jeszcze w okresie międzywojennym ubiegłego wieku w wiejskich parafiach
przywożono do poświęcenia całość pokarmów przeznaczonych na stół wielkanocny.
Obecnie w wielu miejscowościach święcenie potraw odbywa się nie wewnątrz,
a przed kościołem, gdzie na wystawionych stołach na czas obrzędu
wierni pozostawiają koszyczki z pokarmem na śniadanie w Wielką Niedzielę
zwane "święconym" albo "święconką ".

W koszyczku powinny znajdować się: jaja, baranek, chleb, wędlina,
sól kuchenną, chrzan, pieprz i ciasto świąteczne.
Koszyczek przystraja się listkami bukszpanu i białą serwetką.
Baranek w koszyczku symbolizuje ofiarę Jezusa na krzyżu,
którą złożył dla odkupienia ludzkości.
Jajo symbolizuje nadzieję na życie wieczne -
przebijanie skorupki to przezwyciężanie śmierci,
wykluwający się kurczak to symbol zwycięstwa życia.
Jajo wielkanocnejest znakiem Chrystusowego i ludzkiego zmartwychwstania.
Jajka do "święconki" są malowane i ozdabiane, by spotęgować cudowne własności jajka.
Motywy solarne i geometryczne symbolizują odrodzenie, nieskończoność, wieczność.
Brąz pisanek oznacza szczęście rodzinne, a zieleń odrodzenie przyrody i miłości.
Kolor czerwony jest symbolem zwycięstwa, radości i dobrych wiadomości.

Śniadanie wielkanocne

Polskim zwyczajem, do uroczystego śniadania wielkanocnego zasiada cała rodzina.
Rozpoczyna się je składaniem życzeń i dzieleniem się święconką z koszyczka.
Na stołach znajdują się jajka, wędliny, wielkanocne baby i mazurki.
Stoły zdobione są bukietami z bazi i pierwszych wiosennych kwiatów.

Śmigus-dyngus

To stary polski zwyczaj towarzyszący obchodom Poniedziałku Wielkanocego.
Kiedyś były to dwa odrębne zwyczaje - śmigus oznaczał smaganie rózgami po nogach,
a dyngus - oblewanie wodą i zbieranie datków stanowiących wielkanocny "okup".
Nazywany jest też Lanym Poniedziałkiem, Oblewanką, Polewanką, dniem świętego Lejka.

*